رکود وضعیتی در اقتصاد است که در آن تقاضا برای کالا یا خدمات از سوی متقاضیان کاهش پیدا میکند. در صورت تداوم و عمق پیدا کردن این وضعیت، سبب ایجاد پیامدهای کوتاه مدت و بلند مدت ناگواری برای افراد، سازمانها و اقتصاد جامعه خواهد شد. از جمله این پیامدها برای افراد میتوان به مواردی همچون عدم خرید یا تعویق خرید، افزایش بیکاری، افزایش بزهکاری، خشونت و کاهش سلامت روحی و روانی افراد اشاره کرد.
در بعد سازمانی میتوان مواردی مانند کاهش تولید، نقدینگی، تعدیل نیرو، محدود شدن منابع، کوچک شدن شرکت و یا حتی ورشکستگی را برشمرد. در بعد کلان بخصوص اقتصادی مواردی همچون کاهش سرمایه گذاری و جذب سرمایه، کاهش نرخ تولید ناخالص، کاهش رشد اقتصادی و در بعد اجتماعی کاهش سلامت روحی، روانی و شادابی را میتوان بعنوان پیامد قلمداد کرد.
با توجه به مطالب فوق نه تنها توجه به رکود و پیامدهای آن مهم است بلکه شرکتها میبایستی با اتخاذ تصمیمات درست از این مرحله با موفقیت عبور کنند تا بتوانند به بقا خود ادامه دهند. در این مقاله به بررسی رویکردهای سازمانی در شرایط رکورد میپردازیم.
بر اساس اطلاعات مركز آمار ايران در سالهای ۱۳۹۱ و ۱۳۹۲ رشد اقتصادی كشور منفی بود و با گذشت دو سال از توافق برجام در سال ۱۳۹۴ ،اقتصاد كشور در جهت مثبت رشد كرد؛ اما در سال ۱۳۹۶ با سياستهـای آمريكـا مبنـي بـرخروج از برجام و تحقق آن در ارديبهشـت ۱۳۹۷، مجـدداً ميـزان رشـد اقتصـادی كشـور در سال ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸ منفی شده و باز ركود بـر اقتصـاد كشـور حـاكم شـد. بـا توجـه بـه مطالب بیان شده درباره ركود حاكم در اقتصاد كشور، بايد به اين موضوع توجه كرد كه ركود اقتصـادی، بـر عملكـرد و
بقای شركتهای بسياری تأثير جدی میگذارد. بر اساس ارزيابیهای آماری، در ايران به طور متوسط هر ۱۱ سال يكبـار دوره تجاری كامل، شامل ركود و رونق اتفاق میافتد و اين موضوع در طراحـی اسـتراتژیهـای كـلان اقتصـادی و نيـز استراتژیهای شركتها بسيار حائز اهميت است.
در شرایط رکورد شرکتها رویکردهای انقباضی یا انبساطی را مورد استفاده قرار میدهند. تصمیم در خصوص استفاده از هر یک از این استراتژیها به عواملی همچون فرهنگ و تفکر سازمان بخصوص اعضای هیئت مدیره، میزان دسترسی به منابع مالی، انسانی، تکنولوژیکی و برخورداری از استراتژی مدون بلند مدت، میان مدت و کوتاه مدت بستگی دارد.
اما اگر بخواهیم قواعد کلی را بیان کنیم باید گفت شرکتها به سمت استراتژیهایی روی خواهند میآورد که به گردش مالی و جریان نقدینگی کمک کند و آن را تسریع کند. مدیریت هزینه و بهینه کردن فرآیندهای تولید کالا، توسعه محصول، افزایش بهرهوری در منابع انسانی، شبکههای توزیع کالا و رسانههای ارتباطی با مخاطبین رویکردهای مشترک اغلب شرکتهایی است که نگاه انقباضی به موضوع رکود دارند.
شرکتهایی که رویکرد انبساطی دارند و به رکود بازار بعنوان فرصت نگاه میکنند و به دنبال ایجاد بازارهای جدید، بهبود محصولات و تولیدات فعلی بدون توجه قابل ملاحظه به نوسانات بازار و کاهش هزینههای تولید، سرمایهگذاری در برند و فعالیتهای برندسازی میباشند. آنها اعتقاد دارند هزینههای مالی و اجرایی این نوع فعالیتها در زمان بحران و رکود بسیار کمتر از وضعیت رونق بازار است.
بیشتر بخوانید
علاوه بر این این اقدامات موجب میشود بعنوان یک برند پیشرو در نگاه و ذهن مخاطبین قرار بگیرند. فارغ از اینکه سازمانها کدام رویکرد را انتخاب میکنند باید توجه داشته باشند که بهتر است شرکتها در کنار کاستن هزینهها یا مدیریت هزینهها و افزایش فروش به موضوع صیانت و پایش سلامت برند را بلندمدت توجه ویژهای داشته باشند. میتوانند اقدامات زیر را در این راستا سرلوحه خود قرار دهند:
-
بازنگری در پورتفوی خدمات و محصولات خود را بر اساس نیاز مشتریان
-
افزایش استطاعت پذیری مشتریان
-
افزایش اعتماد و وابستگی عاطفی مشتریان به برند
استراتژیهای بازاریابی و فروش در زمان رکود نیز متفاوت و گسترده میباشد که در مقالات بعدی به آن خواهیم پرداخت.